نگهداری‌وتعمیرات سیستم‌های تولیدی دو عامل تاثیر‌گذار در سازمان‌های تولیدی به شمار می‌آیند. به همین‌سبب امروزه نگهداری‌وتعمیرات و مدیریت‌کیفیت‌فراگیر در سیستم‌های تولید با کلاس جهانی بسیار مطرح هستند.
نت خودگردان شاخه ی بسیار مهمی از نظام TPM به شمار می آید. با تکیه بر نیروی انسانی و رشد فرهنگ سازمانی سعی می‌شود تا اتلاف‌هایی چون عیوب کیفی خرابی‌های اضطراری و حوادث از صنعت کاهش‌یابد و یا حذف‌شود.
از نتایج اجرای نت خودگردان می‌توان به تاثیر بسزای اجرای نت خودگردان در کاهش میزان توقف ماشین آلات و افزایش در دسترس بودن تجهیزات تولیدی و افزایش ایمنی محیط اشاره نمود.
در دنیای صنعتی امروز اتلاف‌های زیادی در کارگاه‌های تولیدی اتفاق می‌افتد. این اتلاف‌ها می‌تواند ناشی از عملکرد اپراتورها، پرسنل تعمیراتی، فرایند، مشکل ابزار و قطعات غیرقابل‌دسترسی در زمان مورد نیاز باشد.
علاوه بر این ماشین‌های بیکار، نیروی انسانی بیکار، خرابی ماشین‌آلات، قطعات برگشتی، همگی نمونه‌هایی از این اتلاف‌ها هستند.
نفش 5s در نت خودگردان
اتلاف‌های کیفی از مهمترین مسائل سازمانها به شمار می‌آیند. اثرات این معضل در زمان، هزینه ها و اعتبارسازمان دیده می‌شود. از جمله دیگر اتلاف‌ها می‌توان به هزینه‌ی تعمیر ماشین‌آلات، هزینه زمان ازدست‌رفته تولید و پایین‌آمدن نرخ‌تولید اشاره کرد.
مفهوم انقلابی نگهداری و تعمیرات خودگردان در بسیاری از صنایع پیشرفته جهان جهت پاسخگویی به مسائل ذکر شده بکار گرفته شده است. هدف اصلی هر برنامه ی AM بهبود کیفی و کمی محصولات همزمان با افزایش رضایت شغلی در نیروی انسانی می باشد.
AM در سال های اخیر به یکی از اساسی ترین و کارآمد ترین ابزارها جهت افزایش طول عمر ماشین آلات در یک کارخانه تبدیل شده است. نقش 5S در نت خودگردان یک رویکرد نوآورانه در نگهداری و تعمیرات است. که همزمان با ترویج نگهداری خودگردان در پرسنل بصورت روزانه کارایی تجهیزات را افزایش می‌دهد. توقفات را کاهش داده و به میزان قابل توجهی در افزایش کیفیت محصول نقش داشته است.
گام اول : اجرای 5S در نت خودگردان ، تمیز کاری و بازرسی اولیه
در اولین قدم در اجرای نت خودگردان به تمیز کاری تجهیزات می پردازیم، هدف از این تمیز کاری
- بازرسی تجهیز توسط بهره بردار (اپراتور) و کشف عیوب جزئی می باشد.
- ایجاد احساس تعلق خاطر اپراتور به تجهیز در اثر لمس و تمیز کردن آن می باشد.
این قدم در راستای اجرای 5S انجام می گیرد که یکی از زیر ساخت های اجرای TPM و TQM در هر سازمان موفقی می باشد.
گام دوم : شناخت نقاط غیر قابل دسترسی به عنوان عوامل ایجاد معضل
اصلاح نقاط که تمیز کاری آنها مشکل است. با رفع عوامل ایجاد کننده کثیفی، زمان تمیز کاری را کاهش داده تا حدی که اپراتور بتواند به راحتی تمیزکاری را در بین فعالیت های روزمره خود انجام دهد.
گام سوم :تنظیم استاندارد های موقت تمیز کاری و روانکاری
در این‌گام ابتدا بایستی به اپراتورها روان کاری را آموزش دهیم. سپس همه‌ی نقاط و سطوح روانکاری بررسی‌گردد. تا بتوان استانداردهای آزمایشی روانکاری را تهیه‌نمود. همچنین باید بخشهایی از تجهیزات را بخاطر روانکاری نامناسب، معیوب یا مستهلک شده را شناسایی و اصلاح نمود. در این گام با تدوین دستوالعملی به نام راهنمای اپراتوری (OPL) پرسنل برای انجام وظایف خاص مهیا می‌گردند.
گام چهارم : بازرسی های عمومی و آموزش تخصصی به اپراتور های تولید
در این مرحله به بازرسی کلی ودقیق تجهیزات شامل آچار کشی، بازرسی پیچ و مهره ها و سایر گروه های اتصالات می پردازیم. در ادامه به آموزش اپراتورها با استفاده از دستوالعمل ها، برگه های بازرسی و سایر موارد می پردازیم.
پس ازآن بخش‌های معیوب را بازسازی و همچون گام‌های پیشین نواحی مشکل‌را برای بازرسی شناسایی و استانداردهای آزمایشی آنرا تنظیم می‌نماییم. برای اجرای هر چه بهتر این گام می‌توانیم از چرخه اصلاح و بازنگری PDCA به منظور تسلط‌یافتن بر اصول مدیریت نت‌خودگردان استفاده نمود.
گام پنجم : بازرسی های خود گردان
در این‌مرحله هر یک از اپراتورها به واسطه آموزش‌های دیده شده و نهادینه شدن باور استفاده از نت‌خودگردان نقش محوری را در بازرسی‌ها و اصلاحات برعهده دارد.
در همین راستا روش های جدید نت خودگردان شناسایی و اجرا می شوند. در این مرحله هر یک از اپراتورها جایگاه و زمان‌بندی مخصوص خود را با هماهنگی سرپرست خود دارد. دستگاه هایی که تابه‌حال توقفی نداشته‌اند و به هیچ‌گونه بازرسی نیاز پیدا نکرده‌اند در مراحل اولیه از لیست حذف می‌شوند.
بازرسی‌های ویژه نگهداری ماشین‌آلات در همین‌حوزه قرار می گیرند و انتظار می‌رود پس از اجرای این‌مرحله دفعات بازرسی‌ها به مرور زمان کاهش یابد.
گام ششم : استاندارد سازی در نت خودگردان
در گام‌های قبلی نت خودگردان برای دستیابی به صفر رصد بر تجهیز تمرکز داشت. در این مرحله تلاش های اپراتورها برای رسیدن به تضمین کیفیت فرایند است که دستیابی به صفر درصد عیوب را تقویت می کند.
درواقع این مرحله به جهت استاندارد شدن فرهنگ نت خودگردان بر روی فرایند متمرکز می گردد. که شامل اصلاحات متمرکز بر نتایج کیفی، اصلاحات متمرکز بر علل کیفی و استقرار سیستم تضمین کیفیت فرایند می باشد.
با یک ارزیابی و سنجش کامل کیفیت فرایند و شرایط کیفی، اپراتورها فرایندهایی را فراهم خواهند آورد. که در آنها امکان رخداد عیوب کیفی یا خروج محصولات معیوب به طرف فرایندهای پایین دستی حذف می شوند.
گام هفتم : مدیریت نت خودگردان
در این گام که به مدیریت نت‌خودگردان معروف است به بهبود مداوم شاخص های مختلف بر اساس مدل های PDCA و KIZEN پرداخته می‌شود. در این مرحله بصورت مستمر گزارش‌هایی از روند اجرای نت‌خودگردان، شاخصهای کیفی‌وکمی مرتبط با تجهیزات استخراج‌گشته و مورد بررسی و بهسازی قرار می‌گیرند. همانند مراحل قبلی، نقش اپراتور در این مرحله بسیار پر‌رنگ است. زیرا اپراتورها بطور پیوسته با تنظیم قوانینی که خودشان باید از آنها پیروی کنند شرایط بهینه‌ای برای کارخانه محقق می‌کنند و آنرا حفظ می‌نمایند.
برخی از راهکارهای موجود جهت فرهنگ سازی نت خودگردان عبارتنداز:
- برگزاری جلسات آموزشی و مشخص نمودن اهداف و شاخص ها با مدیران و سرپرستان واحدهای تولیدی منطقه پایلوت
- برگزاری جلسات آموزشی و مشخص نمودن اهداف و شاخصها با مدیران واحد ایمنی(HSE)
- برگزاری جلسات آموزشی و مشخص نمودن اهداف و شاخصها با مدیران واحد کنترل کیفیت(QC)
تحلیل داده ها در نت خودگردان
شاخص بهره وری ماشین آلات (OEE) یکی از شاخص‌هایی است که بصورت گسترده در اندازه گیری موفقیت اجرای TPM و AM استفاده می گردد. نحوه ی محاسبه (OEE) به شکل زیر است:
OEE= Availability * Performance Efficiency * Quality Rate
شاخص بهره وری = دسترسی ماشین آلات * کارایی عملکرد * نرخ کیفیت
نتایج حاصل از اجرای نت خود گردان
- اجرای موفق نت خودگردان به اجرای صحیح عناصر مختلفی چون 5S ، کایزن و نگهداری‌وتعمیرات برنامه‌ریزی‌شده و مدیریت کیفیت فراگیر می‌باشد و بدون در نظر گرفتن همه‌ی این عناصر بصورت موثر و مفید اجرا نخواهد گشت.
- شاخص بهره وری ماشین‌آلات (OEE) با اجرای مناسب نت خودگردان افزایش یافته که نشان دهنده‌ی بهبود چشم‌گیری در میزان تولید و میزان کیفیت محصولات می‌باشد.
- نکته قابل توجه در نتیجه مشاهدات وجود عیوب مختلف در مراحل پیشین هر مرحله تولیدی می‌باشد. این نکته بیانگر این است که برای کاهش عیوب باید از مراحل اولیه و مراحل پیش تولید شروع نمود و بهبودهای اولیه را روی این نقاط متمرکز کرد.
- عوامل کلیدی اجرای موفقیت‌آمیز نت‌خودگردان مشارکت کامل اپراتورها و حمایت جدی مدیران و مدیریت‌ارشد می‌باشند و اجرای نت‌خودگردان در سطح جهانی تنها با مشارکت مستمر همه‌ی سطوح مجموعه میسر می‌باشد.
برای دانلود جامع ترین دستورالعمل ها، چک لیستها و فرمهای نظام آراستگی محیط کار(5S)، از جمله دستورالعمل های مجزای S1 تا S5 و … بصورت کامل اینجا کلیک کنید.
با سلام و درود
ممنون از مطالب عالی و دسته بندی خوب شما
با اجازه از مطالب سایت برای آموزش پرسنل استفاده شد
با تشکر از شما و تیم زحمت کش سایت
درود بر شما.
موفق باشید